Nhớ lắm trâu ơi - tản văn Nguyễn Thành Công

Đã khá lâu rồi, trên đường vân du để ý ít thấy trâu, rồi vắng bặt ở vùng đất từng gắn nông nghiệp với con trâu chiếc cày, và nhớ…

Quê ngoại tôi ở làng Phong Thạnh, đất thuộc thành khoảnh từ lâu chuyên canh lúa. Đến khi lập điền thành danh cho đến ngày nay: Điền Chủ Út, Điền Xã Úi, Điền Chủ Ngọc…

Trâu nhiều lắm, thành đàn. Cày, trục, dăm mạ, kéo lúa, đạp lúa..tất tất do trâu, gánh hết việc của máy kéo sau này. Chiếc cày với lưỡi thép  bén, trâu kéo ăn ngập xuống đất khô dưới nắng, từng bước trâu nặng nề cực nhọc lắm. Khi mạ lên xanh, đến thì, nông phu nhổ bó, chất lên cho trâu kéo dăm đều trên ruộng cho thợ cấy. Đến kỳ thu hoạch lúa gặt thành bó vàng ươm hạt, trâu kéo về sân, đạp cho ra hết hạt chỉ còn rơm. Các công đoạn để có hạt lúa vàng từ A đến Z đều chất lên sức trâu.

Vất vả vậy, nhưng trâu chỉ ăn cỏ thôi, hay rơm khô, nếu lỡ ăn lúa hay mạ sẽ bị đánh đuổi. Còn ngủ dưới hầm sình lầy… Không phải ngẫu nhiên khi có câu “cực như trâu”.

Có trâu cò màu trắng, thường trâu có lông đen, trâu con gọi là nghé. Leo lên lưng trâu như ngựa, rong trên đồng hoặc lội theo sông rạch về nhà, trẻ nhỏ cũng làm được. Trẻ con rất thích trâu, các bài đồng dao hát trên lưng trâu chính hình ảnh đáng yêu của một thời…

Cặp sừng trâu phát triển theo năm tháng, khi còn nghé ọ (trâu con) sừng nhu nhú như nhung hươu nai, rồi theo thời gian sừng rắn chắc cong cong giao nhau sắc nhọn. Trâu mà chém nhau nhìn hãi lắm, cảnh ngoài Bắc tổ chức chọi trâu ở Đồ Sơn chiếu trên TV nhìn đã khiếp.

... Những chiếc máy cày Liên Xô, Pháp, Áo… đỏ au, cồng kềnh thay dần công việc của trâu. Máy làm nhanh hơn nhiều sánh như chuyện máy dệt thay thợ dệt thủ công vậy, trâu vắng dần. Cũng không hiểu sao ngay ngoại ô Sài Gòn, các tỉnh mạn trên như Đồng Tháp, Tây Ninh và ngoài Bắc trâu hãy còn kha khá, từng đàn, còn mạn Cà Mau Bạc Liêu và hầu hết Miền Tây vơi vắng trâu? Máy kéo là một nguyên nhân, song có lẽ có những căn cớ khác: diện tích đáng kể đất nông nghiệp chuyển sang nuôi tôm…

Nhớ đàn trâu đủng đỉnh ăn cỏ trên đồng, về nhà bằng đường kênh rạch, cày ải giữa nắng… Con trâu, lũy tre, ngố lúa, đống rơm, chiếc xuồng ..hợp thành đồng quê.

Giờ, hình ảnh ấy vơi mòn…

 

 

 

Nguyễn Thành Công