Lá hẹ sông Trẹm - tạp văn Nguyễn Thành Công

Lá hẹ mang tính độc đáo của loài thực vật phát triển bên dưới mặt nước, cứ như tảo hay dương sỉ vậy. Từng bụi Lá hẹ nhiều chiếc lá cực mềm mỏng tang lắc lư bên dưới đáy sông hay ruộng sâu, có hình dáng màu sắc và các đặc điểm không đụng hàng nếu so sánh với các loài thực vật phân bổ ở Miền Tây.

Lá Hẹ ăn được, lại ngon miệng, chấm mắm hay nhúng lẩu đều ngon. Lá cực mỏng, dễ thấm nước chấm. Từ lâu Lá Hẹ có trong thực đơn nhiều nhà hàng như đặc sản của vùng dồng bằng mang hơi hướng hương đồng cỏ nội chân quê. Còn ở thôn ấp của vùng, Lá Hẹ “đi” cùng rau ngổ, năng, rau đắng, rau dừa… trong bữa ăn hàng ngày, thân thuộc lắm. Lá Hẹ cũng được  mang bán ở các chợ từng bó nhỏ.

... Sông Trẹm ở Thới Bình (Cà Mau) vốn nổi tiếng cùng tiểu thuyết của nhà văn Dương Hà, “Bên dòng sông Trẹm” với cuộc tình lãng mạn của Triệu Vĩ & Mỹ Lan bên dòng sông. Mạn Thới Bình thôn, mạn trên của bán đảo Cà Mau, vùng nước ngọt lợ - phân biệt mạn dưới miệt cận biển có chế độ thủy triều ròng lớn mạnh và nước mặn đắng phù sa. Sông Trẹm chảy ngang thị trấn Thới Bình hướng về Rừng Tràm thuộc Biển Bạch, hiền hòa cắt ngang thôn xóm bình yên. Từng có một Lâm ngư trường ở cuối dòng, lại mang tên “Lâm ngư trường  Sông Trẹm”.

Sông Trẹm hiền hòa lắm, không réo rắt chảy xiết như các dòng sông gần biển, mực nước xê dịch ít, dòng chảy chậm, nước ngọt lợ.  Kỳ thú ở chỗ màu nước phân dòng bên xanh bên đục hẳn hòi: nước từ lung tràm đổ ra đục, còn bên kia xanh, chung một dòng!

Sông không sâu lắm, thanh niên có sức dễ dàng lội sang bên kia để men theo đáy cận bờ nhổ Lá Hẹ từng bụi từng bụi về cho bữa ăn. Đáy sông cận bờ cạn, nước trong, nhìn rõ từng bụi Lá Hẹ xanh xanh lắc lư như hình ảnh rong tảo dưới đáy biển trong các fiml discovery. Sông có nhiều phèn, lặn xuống mắt cay xè, vậy mà Lá Hẹ sống tốt. Nhổ về ăn, phải bóp cho sạch phèn, xả lại bằng nước sạch.

Thới Bình thôn, thị trấn đẹp của Cà Mau, có báu vật là dòng sông Trẹm uốn quanh đổ về rừng. Nước sông trong đến mức chẳng những nhìn rõ Lá Hẹ ở đáy, cá bơi lặn cũng hiện ra trong tầm mắt. Du ngoạn miệt Thới Bình, nếu bỏ qua “màn” tắm trên sông Trẹm, nhổ Lá hẹ về rửa và nhậu với lẩu mắm cùng đặc sản Rượu đế Nhà Phấn coi như hoang uổng chuyến đi.

Cà Mau có một dòng sông như thế ở vùng Thới Bình, với đặc sản đơn sơ chân quê: Lá Hẹ.      

Nguyễn Thành Công