Ngày 20.11, nhớ thầy cô giáo hợp đồng - tạp bút Nguyễn Thành Công

Tôi học phổ thông buổi giao thời sau giải phóng, năm 1977 bắt đầu nắn nót chữ i, tờ...

Các ngôi trường cấp I, II, III liền kề nhau trên nền đất phù sa mới mưa lầy, nắng lại đầy bụi, lơ thơ cỏ dại, nếu trồng được cây chi sống sót cũng gầy khẳng khiu: đất nước mặn.

Buổi ấy vạn sự ngổn ngang mới cũ, trường lớp mòn gạch ngói, thầy cô lương thấp, học trò nghèo... Giấy viết khác xa ngày nay, vở hợp tác xã làm hãy còn vương rơm rạ, mặt giấy một màu vàng vàng, vở giấy trắng quý lắm và thượng hạng chính hàng viện trợ của Unicef được nhà trường dành phát thưởng.

Lương thấp nhưng thầy cô nhiệt tình, yêu thương học trò bằng tình cảm mộc mạc như bậc cha mẹ anh chị dành cho trẻ thơ.

Giáo viên đứng lớp cũng đủ nguồn: tăng cường từ Miền Bắc, giáo viên lưu dụng của chế độ cũ, giáo viên hợp đồng người địa phương.

Giáo viên hợp đồng dạy tiểu học chỉ cần tốt nghiệp lớp 9, tức đệ tứ cũ, qua khoá sư phạm cấp tốc do phòng giáo dục mở ngắn ngày đã có thể đứng lớp làm thầy dạy ráp vần, tính toán,  tập làm văn cho các nhóc tỳ. Hỗ trợ thầy cô hợp đồng có sách hướng dẫn của Bộ giáo dục cùng sự kèm cặp của Ban giám hiệu thông qua duyệt giáo án, các tiết dạy mẫu, những buổi rút kinh nghiệm.

Vẫn nhớ cô Tám, cô Tía, cô Nhãn, cô Lớp, thầy Giang... dạy tiểu học, những giáo viên hợp đồng. Quý thầy cô nghiêm khắc kèm cặp sắp nhỏ dân quê lấm lem bút ngòi tre mực chấm tím hay xanh gò tay viết tiếng Việt, tròn môi đánh vần, đăm chiêu làm toán.

Cô Tám rất dịu dàng và có nhân dáng đẹp, không khác một người mẹ trẻ. Cô Lớp nay bán quầy thuốc tây trong bệnh viện thị xã... Mấy chục năm rồi.

Phổ thông cơ sở, cấp II, tỉ lệ giáo viên hợp đồng vẫn còn đáng kể. Ngoài số  thầy cô có cử nhân đại học hay cao đẳng sư phạm, còn lại đều do giáo viên hợp đồng người địa phương đảm trách các môn học: thầy Nguyễn Nghĩa, thầy Nguyễn Hoàng Tuấn, thầy Hồ Duy Khải, cô Hoa... Giáo viên hợp đồng cấp II chỉ cần có bằng cấp III, qua khoá sư phạm cấp tốc đã có thể đứng lớp. Kiến thức cấp II nhiều, phức tạp dần, thầy cô hợp đồng buộc phải giỏi mới đứng lớp được. Thầy Hồ Duy Khải dạy hoá học, sau về công tác ở phòng giáo dục.

Giáo viên hợp đồng thu nhập đúng câu “ba cọc ba đồng”, có lẽ chỉ đủ đong gạo thôi. Thời ấy bao cấp, đời sống kham khổ, dường như không thầy cô nào có xe gắn máy, trang phục giản dị.

Trường phổ thông cơ sở cấp I, II Giá Rai A ngày nay đã có cơ ngơi bề thế, giáo viên hợp đồng có lẽ từ lâu đã không còn, nhưng hình ảnh một thời của những thầy cô giáo một thời vừa rời ghế nhà trường đã đứng trên bục giảng mãi không phai bởi nhiệt huyết, tấm lòng. Không phải thầy cô hợp đồng nào cũng đủ điều kiện từng bước chuẩn hoá trình độ để vào ngạch sư phạm, nhiều thầy cô đã rời trường học bươn chải chợ đời. Cô Hoa dạy hoá tóc đã bạc nhiều với chiếc xe đẩy bán bánh kẹp khắp thị trấn, tần tảo, lam lũ. Thầy Nghĩa dạy toán cặm cụi với nghề may gia truyền của gia đình cạnh nhà lồng chợ, thầy Tuấn dạy công nghiệp giờ gắn với nghiệp bán buôn...

Ngày nay, mỗi khi ngang qua các ngôi trường ở mọi miền, ngắm những toà nhà cao, sân rộng đầy xe, khôn nguôi nhớ một thời khốn khó vật lộn với con chữ ở mái trường quê miệt Bạc Liêu, nhớ những thầy cô hợp đồng vất vả với nghề dạy chúng tôi biết chữ để ra đời...

Giáo viên hợp đồng không có biên chế, nghề nghiệp bấp bênh bởi chỉ có trong tay mấy dòng chữ đánh máy có con dấu phòng giáo dục mà thôi, nhưng tấm lòng thương học trò thì rộng lớn, nhiệt huyết thiệt nhiều.

Thời ấy học trò xài viết mực chấm còn thầy cô dùng loại phấn khi viết lốc cốc gõ mạnh trên bảng đen, bụi mù....

 

 

 

 

Nguyễn Thành Công