Đò ơi... - truyện ngắn Trương Thị Thanh Hiền

Căn hộ không có đàn bà. Chỉ có một thằng đàn ông đơn độc là tôi. Nhưng đêm nay có thêm Kiều Nga và Lạc. Kiều Nga hai mươi bốn tuổi, tóc tém cao, mắt tròn xoe như mắt bồ câu. Trẻ tuổi như vậy, mắt tròn ngơ ngác như vậy, nhưng cô nàng chẳng ngây thơ tí nào. Một phóng viên mới ra trường, năng nổ, tháo vát, chuyện khắp hang hùm ngỏ hẻm nào cũng xộc vào lôi ra cho bằng được, tác giả của thiên phóng sự: “Các quan chức đã xây biệt thự như thế nào bằng đồng lương công chức” làm biết bao người phải nhảy nhổm. Lạc tóc xoăn, mặt trắng, dáng vẻ như tài tử xi nê, khoái moi móc chuyện đời tư của mấy nàng nghệ sĩ, không ít lần bị thiên hạ chửi bới, không ít lần bị kiểm điểm.

Cả hai xộc vào nhà tôi từ lúc đầu hôm. Lạc cười tí toét:

- Tao đến để chia tay với mày. Còn cô nàng này thì làm người rót rượu.

Rượu rót tràn đến nửa đêm mà không đứa nào chịu say. Tôi thèm được say, để ngày mai ngủ quên luôn khỏi phải đi cùng cô nàng Kiều Nga về miền Tây viết bài về mùa nước nổi. Quái, lão Thắng tổng biên tập này. Muôn nghìn lần nói với lão rằng dù có nhắm mắt tôi vẫn có thể mường tượng ra mùa nước nổi là gì với bao nhiêu niềm hoan hỉ và bi thương do nó mang lại. Thế mà lão cứ nằng nặc bắt tôi đi thực tế. Lại còn phải đi cùng cô bé Kiều Nga tôi ghét cay ghét đắng chỉ vì trong tên có mang chữ Kiều. Tôi ghét chữ Kiều. Tôi ghét thế giới đàn ông trong những trang sách của Tố Như, ghét cả cha nàng Kiều, ghét cả chàng Kim Trọng. Lão nói: “ Mùa nước nổi mày biết cách nay đã mười năm. Còn tao muốn biết mùa nước nổi của chính năm nay kìa”. Có gì khác nhau đâu. Cũng là nước mênh mông. Cũng là những cảnh đời cứ như bị lưu đày trên sóng nước.

Chỉ có Lạc là hiểu tôi. Nhưng đêm nay hắn cũng về chiến tuyến khác. Giơ ly rượu lên ngang mặt, hắn nói:

- Uống đi mày. Có những thực tế người ta không thể chạy trốn suốt đời. Huống chi còn mộ phần ba má mày ở đó. Hôm nay tao đến đây để nói với mày một sự thật rằng chuyện mày nhờ tao về dưới bốc mộ cho ba má mày lần trước không gặp khó khăn gì cả, mà tại tao không thèm làm. Tao ghét cái thằng con là mày bất hiếu mà đổ thừa cho hoàn cảnh. Muốn bốc mộ mày về mà bốc. Chuyến đi ngày mai cũng chính là tao xúi giục anh Thắng phân công cho mày. Mười năm rồi Cần. Bao nhiêu thời gian cũng đủ lành vết thương rồi. Đã đến lúc mày phải về dập đầu trước mộ ba má mày tạ tội vì cái tội để hương tàn khói lạnh suốt mười năm. Đã đến lúc mày về dập đầu trước bác Thiên mà tạ tội vong ân của mày.

-  Tao cứ muốn là ngưòi vong ân đấy. Kiếp này tao là người bỏ đi rồi. Đợi mày nhắc nữa sao? – Tôi gầm lên.

Rượu uống không say. Chỉ vài lời nói thật lại làm hai thằng say tít, suýt choảng nhau. Kiều Nga gỏ  đủa vào chén um xùm lập lại trật tự:

-  Thôi nào. Uống rượu cốt để vui. Không vui thì đừng uống nữa. Hai anh im lặng nghe em hát đây.

Cô gái đa tài. Hát cũng hay. Hai mươi bốn tuổi. Là tuổi của tôi khi rời Lũng sen ngày ấy. Là tuổi của Bé khi xuất giá vu qui thành người lưu lạc ở  phương trời xa lắc.

Lạc ngủ lại nhà tôi. Sáng tiễn tôi lên xe như tiễn người ra trận. Hắn nắm tay tôi thật chặt như muốn truyền thêm sức mạnh:

-  Kiều Nga đi phỏng vấn Ngọc Anh, còn mày thì về nhà thăm bác Thiên. Nhớ về đấy nhé. Dân miệt đồng giàu tình nghĩa, không xua đuổi người quay trở lại.

Kiều Nga cười:

-  Các anh toàn nói chuyện bí hiểm. Anh Cần cũng là người bí hiểm.

-  Anh là dân miệt đồng, có gì đâu mà bí hiểm – Tôi nói.

-  Nhìn anh có ai biết là người miệt đồng đâu.

-  Nó mất gốc rồi em ơi - Lạc ngâm nga – Thôi, lên đường may mắn nhé.

Đường xa vạn dặm. Đó là câu hát hơn mười năm về trước tôi vẫn hát thầm trong bụng mỗi khi ngồi trên chiếc xe đò ì ạch về quê ăn tết hay nghỉ hè. “ Vạn dặm’ của tôi thật ra chỉ có vài trăm cây số từ Sài Gòn về An Giang. Hồi đó chưa có cầu Mỹ Thuận. Những chuyến phà chở tôi qua sông là chở bao niềm thương nhớ về một xứ sở loay hoay nước lại ngập đồng, loay hoay lại đến chu kỳ lũ lụt. Hôm nay tôi cũng đang trở về với mùa nước nổi mà bao năm qua dân đồng bằng phải cam chịu sống cùng với nó như sống cùng một lời nguyền từ bao ngàn năm nay của thượng đế. Muà nước lên là mùa vui vẻ của bọn trẻ vùng vẫy trên cánh đồng ngập nước trắng xoá mặc bao lo toan vất vả của mẹ cha về một mùa đói kém. Kiều Nga ngồi bên cạnh tôi, quần gin, aó pull cổ rộng, miệng liếng thoáng về đủ thứ chuyện trên đời. Hồn nhiên đến phát ghen. Cái hồn nhiên đó chỉ có thể có ở những cuộc đời hạnh phúc, sung sướng.

Phà An Hoà  cập bến. Bước chân lên bến phà là lòng tôi đã khác. Mọi thứ bắt đầu cuồn cuộn trong tôi. Cái cảm giác ngày xưa sống lại. Cảm giác muốn có đôi cánh như chim để bay về Lũng sen ngay, để được nhìn thấy hàng chục đôi mắt của gia đình bác Thiên nhìn tôi long lanh niềm vui chào đón, trong đó có ánh mắt của Bé nấp sau cánh cửa. Kiều Nga không hiểu gì tâm sự của bạn đồng hành, kéo tuồn tuột tôi lên chiếc xe lôi đang đậu bên vệ đường, miệng líu lo:

-  Xe này gọi là xe gì? Đi một lần cho biết.

Đi một đoạn, cô nàng lại nằng nặc đòi xuống, đưa cho ông lão chạy xe tờ bạc hai chục ngàn. Ông lục túi tìm tiền thồi thì cô lắc đầu quây quẩy:

-  Không cần, không cần. Con mà đạp xe như bác phải đòi khách đến năm chục ngàn.

Tôi và Kiều Nga đi bộ dọc theo vệ đường thẳng đến đèn bốn ngọn. Tôi ngạc nhiên nhìn thấy đèn bốn ngọn đã được thay bằng một chùm đèn có  rất nhiều bóng. Kiều Nga kéo tôi vào quán nước, ngồi thở dốc:

-  Nghỉ một chút uống nước đi.

-  Hôm nay anh mới biết em quá đồng bóng. Đang ngồi xe lại bỏ xuống đi bộ.

-  Trời. Ông lão kéo mình hì hụt thấy tội quá. Ngồi trên đó mà muốn nín thở cho nhẹ bớt. Thà xuống đi bộ còn hơn. Còn bao xa mới tới hả anh?

-  Không xa lắm đâu. Em có hẹn trước với Ngọc Anh chưa?

-  Rồi. Anh không biết em ngoại giao giỏi đến thế nào đâu. Em còn bắt mối chị Ngọc Anh phải dẫn em đi tham quan nhiều nơi. Qua điện thoại nghe giọng chị ấy rất nhiệt tình.

-  Người ở đây ai cũng nhiệt tình.

-  Thật không? Sao em thấy anh lại lờ đờ như người chết rồi.

-  Có câu thơ, Cuộc đời này chết không có gì mới, mà sống cũng không có gì mới hơn, vậy phân biệt sống hay chết để làm gì.

-  Anh định nói anh sống mà như đã chết rồi chứ gì. Xì. Xưa như trái đất. Trong thời đại này tình yêu chỉ là thứ yếu.

-  Em biết gì mà nói – Tôi gắt lên để kết thúc câu chuyện.

Cuối cùng hai đứa phải đi Taxi cho nhanh. Xe đi qua cầu Hoàng Diệu. Tôi ngỡ ngàng nhìn khi bây giờ đã có thêm một chiếc cầu cặp đôi với nó. Câu thơ ngày xưa : “ Cầu đơn lẻ gánh hai đầu nỗi nhớ” đã thành lạc điệu. Tôi trầm ngâm nói với Kiều Nga:

-  Tối nay anh sẽ dẫn em ra đây. Ban đêm ở đây đẹp lộng lẫy với hai hàng đèn lung linh mặt nước.

-  Vậy là anh chưa chết. Anh vẫn còn sống - Kiều Nga cười ý nhị.

Điều ấy không rõ. Chỉ có điều tôi bàng hoàng thảng thốt như người chết sống dậy khi Ngọc Anh xuất hiện trước mặt chúng tôi trong phòng khách của một cơ quan ngành Thủy Sản. Đây là Ngọc Anh sao? Nguyễn Thị Ngọc Anh. Làm sao mà cái tên được nhắc đến nhiều nhất trong những năm gần đây để nói về một cô gái vươn lên trong nghèo khó, một kỹ sư thủy sản dẫn đầu bà con nông dân đổi đời trong mùa lũ bằng  nghề  nuôi tôm  là Nguyễn Thị Ngọc Anh không làm tôi có một sự liên tưởng nào đến mối quen thuộc tương thân. Nguyễn Thị Ngọc Anh. Hai mươi năm sống cùng em dưới một mái nhà, tôi chỉ quen gọi em là bé Nhí. Bé Nhí gần ba  mươi tuổi, vẫn nhảy xổ vào tôi như những ngày xưa câu cổ tôi trong những cuộc rong chơi. Tiếng khóc vỡ oà trong tiếng cười nghèn nghẹn:

-  Anh Cần. Trời ơi. Ở nhà ai cũng nhớ anh muốn chết. Ba mấy lần lên Sài Gòn tìm nhưng  không gặp. Lên trường Nông lâm thì họ nói anh bỏ học rồi. Thì ra anh qua học nghề Nhà báo. Trời, anh mà về chắc ba  mừng chết ngất đi. 

Ông đã từng chết ngất đi khi lặn lội lên thăm tôi cả ngày trời mà không dám ăn gì vào bụng, sợ không đủ tiền xe để đưa tôi về. Đó là những năm Liên Xô và Đông Âu sụp đổ. Ông cuống quýnh vì nghe người ta đồn, Liên Xô sụp thì Việt Nam cũng sụp thôi. Làm cộng sản hay trí thức càng dễ chết. Làm dân thường là sướng nhất. Ông vội vã lên Thủ Đức dù trước đó không hề bước chân ra khỏi Lũng sen, xỉu ngay trước cửa phòng tôi vì đói. Sau khi tỉnh lại, ông nằng nặc bảo tôi về  ngay: “ Làm nông dân chắc ăn hơn con. Cái gì thay đổi thì cái chứ nông dân không bao giờ thay đổi, trung thành với đất thì lúc nào cũng có sẳn cơm gạo”. Cả đám sinh viên bu lại thuyết phục mãi ông mới tin  mà để tôi lại. 

Ngọc Anh hối hả dẫn tôi và Kiều Nga ra bến đò Ô Môi để sang Mỹ Hoà Hưng, rối rít phân bua với Kiều Nga:

-  Theo lịch trình sáng mai mới sang đó. Nhưng  mình tranh thủ đi chiều nay để tối nay về nhà chị. Chắc chắn ngày mai ba sẽ giữ rịt anh Cần ở nhà, không cho đi đâu cả. Ngày mai chị sẽ dẫn em đi thăm làng bè ở Châu Đốc. Về em phải viết bài thật hay đó. Ở đây mọi thứ đều đáng để em viết cả. Chỉ cần viết về trại của chị thôi cũng đủ in thành một cuốn.

-  Cô bé này lớn lên sao khoác lác quá vậy - Tôi cười.

-  Anh chờ coi em có nói quá không.

Cô không nói quá khi trên chuyến đò nhìn xéo qua cù lao ông Hổ, tôi nhìn thấy rất nhiều những tấm đăng tre nằm ngập trong nước bao xung quanh những bãi đất lan bồi. Ngọc Anh nói:

-  Đó là quầng nuôi cá tra. Nghề nuôi cá tra hiện nay không chỉ nuôi bè mà rất phát triển bằng hình thức đăng quầng. An Giang nổi tiếng về lúa, nhưng hiện nay xuất khẩu thủy sản còn cao hơn cả lúa.

Trại của Ngọc Anh  ở gần khu lưu niệm bác Tôn. Đó là một trại khép kín từ ươn cá giống, tôm giống đến nuôi cá thịt. Nó như một công ty cổ phần có rất nhiều phần hùn mà Ngọc Anh góp vốn bằng chính kỹ thuật chuyên môn của mình

-  Hồi mới ra trường em có đồng bạc nào trong tay. Nhờ có kỹ thuật nên nhiều nơi muốn hợp tác với mình. Bây giờ thì em đủ sức ra một trại riêng. Nhưng một mình không quản lý xuể nên vẫn cứ hùn hạp nhiều người.

Kiều Nga rất là khoái chí, cứ chạy lung tung trong trại, hết chụp bầy cá bột  nghe tiếng gõ cầu bu nghẹt lại như một tấm đệm chuyển động trông rất vui mắt đến chụp những con cá tra gần xuất trại trắng phau. Tôi và Ngọc Anh ngồi bên bờ ao. Rất nhiều chuyện tôi muốn hỏi nhưng lại không biết bắt đầu từ đâu. Có lẽ bắt đầu từ chính cô vậy:

-  Hồi đó em định học cái ngành gì để ngăn không cho lũ về mà ? – Tôi đùa.

-  Chuyện không tưởng đó nhắc lại làm gì – Nhí cười – bây giờ em mới thấm thía câu chuyện “ tái ông thất mã”. Trong cái may có cái rủi, trong cái rủi có có may, trong niềm vui có nỗi buồn, trong nỗi buồn có niềm vui. Triết lý nhân sinh đó giúp người ta đứng vững trong mọi hoàn cảnh. Hoàn cảnh có thể tạo ra số phận. Nhưng mình có thể tạo ra một hoàn cảnh khác để có một số phận khác. Bây giờ em hiểu vì sao ba muốn tụi em phải đi học. Chỉ có tri thức mới giúp mình thay đổi số phận. Hồi đó em ghét lũ. Nhưng  biết bao dự án có ngăn được  lũ không? Không. Thế là bây giờ phải hô hào sống cùng lũ. Vậy thì phải tìm cách sống cùng nó, chứ không phải chết vì nó. Nhớ lại nhiều năm trước, có những trận lũ mình mất mùa, không có cả cái ăn. Bắt được con tôm thèm muốn chết mà phải đem ra chợ đổi lấy gạo để cầm cự cho hết mùa lũ. Bây giờ anh về nhà em, ba sẽ đãi anh toàn tôm.

-  Mấy năm nay báo chí đưa tin về em như một người đi đầu trong chuyển đổi trồng luá để nuôi tôm càng xanh trong mùa hè thu mà anh đâu có biết đó là em.

-  Em có công lao gì. Đó là quyết định của ủy ban trong việc chuyển đổi cơ cấu vật nuôi cây trồng. Em được đưa qua Thái Lan học chuyển giao công nghệ một tháng. Ban đầu về làm chật vật lắm, thất bại luôn. Bây giờ mình chủ động được con giống, phong trào phát động có hiệu quả lắm. Chiều nay anh về xem. Cả vùng Phú Thuận bây giờ đều là vuông tôm. Mỗi năm trồng lúa một vụ, nuôi tôm một vụ. Lũ về nhưng không còn ai  sợ đói nữa. Ngày xưa mình đi bắt ốc bán rẻ rề. Bây giờ ốc là thức ăn cho tôm nên bắt ốc  đã trở thành một nghề chuyên nghiệp. Ốc không còn tính bằng đơn vị ký lô nữa mà bằng tấn. Bọn ốc bu vàng cũng tàn đời, không còn hoành hành.

Tôi ngồi trầm ngâm rất lâu, không nghe cả lời Nhí đang kể. Một câu hỏi đang dày vò lòng tôi. Tôi quay sang nhìn Nhí, trái tim như thắt lại. Cuối cùng không kìm được, tôi hỏi:

-  Chị hai em có gởi thư về không?

-  Không- Mắt Nhí đỏ hoe - Mấy năm trước có về một lần. Dáng vẻ không có gì thay đồi. Trầm lặng, ít nói. Rốt cùng chẳng ai biết chỉ vui hay buồn, hạnh phúc hay bất hạnh. Không có con cái gì cả. Chồng cũng không về theo. Chỉ đi rồi, má khóc nói, như thế là nó không may. Nó mà vui thì nó đã kể. Chắc chồng nó già lắm hay đui què sứt mẻ gì mới không về cùng nó”.  Ba gắt um lên: “ Bà biết gì mà nói. Đừng có tin lời báo chí”.

-  Ba em có khoẻ không? – Tôi chuyển sang hỏi về Bác Thiên mà giọng như  nghẹn lại.

-  Bây giờ rất khỏe, còn mấy năm trước cứ tưởng phải đem đi cai nghiện.

-  Nghiện gì? – Tôi hoảng hốt.

-  Nghiện rượu. Từ lúc chị hai đi, rồi anh cũng biến mất tăm, ba suốt ngày uống rượu, lúc khóc lúc cười. Lúc thử nghiệm nuôi tôm càng xanh, em lấy ruộng nhà mình làm thí điểm, bắt ba làm quản lý. Từ đó ổng lao vào công việc, quên uống rượu. Bây giờ thì ghiền mấy con tôm lắm rồi, đố có biểu ổng rời vuông tôm nửa bước. Ổng nói không có gì vui hơn khi nhìn con tôm nhỏ xíu trong suốt như bọt nước, từ từ lớn lên búng nhảy lung tung. Em điện báo tin anh về  rồi. Ba như phát điên phát dại, la lối om xòm nói sao mày không đưa nó về ngay còn dẫn đi đâu nữa. Ổng phái thằng Lực lái chiếc vỏ lãi ra chờ mình ở cây số sáu.    

Ngày xưa, mỗi lần về đến cây số sáu là tôi nhìn thấy Bé và Nhí ngồi chờ. Bé kín đáo tìm ánh mắt tôi còn Nhí thì kéo tay tôi lôi xuống chiếc vỏ lãi đang chờ. Chiếc vỏ lãi ngày xưa đó giờ đây đang chở tôi, Nhí và Kiều Nga dọc theo con kênh hoà  lẫn với cánh đồng hai bên bởi nước mênh mông trắng xóa. Nhưng hôm nay đồng không còn như biển nữa, mà có rất nhiều bờ đê bao quanh ruộng lúa đã được biến thành vuông nuôi tôm. Nhí nói:

-  Hồi đó anh em mình mùa này phải đi giăng lưới, giăng câu, hì hụt cả ngày mới có cái ăn. Bây giờ đám cháu em mỗi ngày chỉ phải cho tôm ăn vài ba lần, lương tháng không thua gì lương công chức. Vừa đi học vừa có việc làm, tụi nó trông tự tin lắm.

-  Đi làm cho người ta à?

-  Làm cho nhà chưa hết việc, đi làm cho người ta làm gì. Ba em sòng phẳng lắm. Đưá nào làm nhiều trả nhiều đứa nào làm ít trả ít. Nhưng học giỏi còn thưởng nhiều hơn. Thằng Quí con chị ba không làm gì cả, nhưng học rất giỏi, cuối năm được ba thưởng tiền còn nhiều hơn mấy đứa làm nhiều. Tụi nó xúm lại phân bì. Ổng bảo, tao vậy đó, trí thức luôn được trọng dụng. Tụi mày cứ học giỏi đi, việc làm tao mướn người khác, cái đó có lợi hơn. Ông già cũng ngặt. Đem cả triết lý vào công việc. Tụi nhỏ làm sao hiểu được.

Tụi nhỏ mà Nhí kể là một tá đứa con trai con gái đủ cỡ, bà con gần xa quanh đó xúm xít chạy ra mừng tôi dù phần lớn chưa hề biết mặt. Cả nhà trông ngóng  từ lúc trưa khi nghe Nhí điện về. Ông Thiên thì khỏi phải nói, ông ôm chặt tôi trong đôi tay lực lưỡng của mình làm tôi có cảm giác xương mình sắp gãy vụn. Cả nhà mừng rỡ cứ như tôi vẫn là thằng Cần đi học xa về nghỉ hè, chứ không phải là người đã ra đi với lời nguyền không bao giờ trở lại mảnh đất này, mảnh đất lũ lụt triền miên, đói nghèo triền miên,khổ đau triền miên. Tôi ba mươi tư tuổi, khóc ngất lên như đứa trẻ lên mười khi nhìn thấy ánh mắt vui mừng của biết bao người đang túa hết ra sân. Vẫn khung cảnh ấy, vẫn niềm ấm áp thân thương ấy. Thế mà tôi nỡ bỏ ra đi, tìm hốc cây liếm láp vết thương riêng mình mặc bao người cũng đang bị thương tích như mình mà vẫn phải tiếp tục chiến đấu. Ông Thiên cuống quýt dỗ dành tôi như ngày xưa dỗ dành tôi trong ngày đám ma của ba tôi:

-  Thôi con, đừng khóc nữa. Hết bĩ cực đến thái lai. Còn gặp nhau là mừng rồi. Đừng dại dột bỏ đi nữa. Tụi bây đâu. Dọn mâm lên. Tao dẫn anh mày ra thăm mộ rồi về liền.

Tôi quỳ sụp xuống mộ ba má tôi. Muôn nghìn lần không dám mong hai người tha thứ. Mộ đã được xây cao, cẩn gạch tráng men. Hai tấm ảnh được làm lại, ánh mắt nhìn tôi như tươi cười, không có vẻ gì trách móc. Xung quanh là những cây sứ trắng đang thả những bông sứ trắng tinh xuống đất Tôi ngước nhìn bác Thiên:

-  Bác làm lại mộ cho ba má con à?

-  Mày ra đi. Tao tìm không gặp, nhưng tao biết chắc mày còn ở Sài Gòn. Mấy năm gần đây có nhiều thư chuyển tiền về mà không ghi người gởi. Tao biết ngay là mày. Tao cũng biết mày gởi về để giúp đỡ gia đình. Nhưng mày đâu biết một điều, gia đình mình lúc này khá lắm rồi, không mạt vận như hồi đó. Mỗi lần nhận tiền mày gởi về là tao khóc. Không biết thằng Cần mỗi tháng kiếm được bao nhiêu mà phải nhín nhúc gởi về, mà không hề biết rằng số tiền đó quá nhỏ so với thu nhập bây giờ của tao. Tao đâu có xài, phân nửa để dành vì biết chắc thế nào mày cũng trở về. Chắc chắn phải về thôi. Đâu có ai bỏ được nơi mình sinh ra. Nhất thời thế nào thôi chứ sau này thế nào cũng trở lại. Lỡ mày chưa có vợ thì tao lo cưới vợ cho mày. Phân nửa tiền của mày tao xây mộ. Tao có đủ tiền để xây mộ cho ba má mày. Nhưng tao muốn dùng tiền của mày để mày có thể ăn nên làm ra. Bỏ mộ phần cha mẹ là không ngóc đầu lên được đâu con.

Tôi thắp nhang trước mộ bác gái, bùi ngùi hỏi:

-  Bác mất khi nào?

-  Mới năm ngoái. Cũng mùa nước lên như vầy. Nhưng đã có đất cao để chôn, chứ không như má mày. Mà bây giờ sống khỏi lo chết cũng khỏi lo mày ơi. Người sống thì đã có khu dân cư vượt lũ, có đủ thứ nghề mới kiếm ăn, như nghề nuôi tôm này chẳng hạn. Người chết cũng đã có nơi cao ráo mà chôn. Tao thì khoái thiêu hơn. Tro bay theo gió. Tha hồ đi đây đi đó.Thôi vào nhà đi mày. Coi con Nhót đãi mày món gì?

Nhót hai mươi lăm tuổi, cao lớn hơn các chị của mình, nhưng gương mặt lại giống Bé như đúc. Tôi choáng người khi nhìn thấy gương mặt đó. Nhưng  ánh mắt Nhót  có vẻ vui cười lấp lánh chứ không cam chịu như Bé. Cô kéo tay tôi ấn xuống sàn nhà gỗ bóng loáng:

-  Ngồi xuống đi anh hai. Hôm nay tha hồ ăn tôm luộc.

Tiếng gọi anh hai làm không khí chùn xuống. Ông Thiên gắt lên để khoả lấp:

-  Sao chưa dọn chén lên. Cái tụi nhỏ này ngơ ngơ ngẩn ngẩn sao đấy, chưa từng thấy dân thành phố hả. Có gì lạ đâu. Mình cũng là dân thành phố nè, thành phố Long xuyên, thành phố bác Tôn. Ê, mày  ăn thử coi ngon không? Mấy món này toàn là mấy món nhà hàng không đấy. Mày không ngờ con Nhót cũng nấu được phải không. Tưởng đâu cả đời nó chỉ biết nấu món cá chốt kho xả, cá thiều kho tiêu, canh rau tập tàng. Hoá ra bây giờ nó có thể nấu được cả gà rút xương, tôm lăn bột, phượng hoàng vỗ cánh. Hà, hà, phượng hoàng kỳ này vỗ cánh thật rồi, lại sắp bay nữa. Nè, tao dứt cái cánh cho mày khỏi bay luôn. Bay nè.

Ông vui quá hay uống nhiều quá mà chẳng được bao lâu đã nằm lăn kềnh ra sàn. Ông cười ha hả trong mơ, rồi ông khóc rỉ rả: “ Phải chi hồi đó nhà mình được như vầy thì con Bé...”  

Đêm. Tôi ngồi trước sân nhà mình. Đó là căn nhà lá bác Thiên vẫn giữ nguyên để đợi tôi về. Mấy năm nay nó là chỗ ngủ của người làm công. Lực, Điền, con của bác Tám ngoài đầu kinh, đen nhẻm, vui tính, mới đang nói chuyện với tôi giờ đã ngủ ngon lành. Tụi nó đến làm công cho bác Thiên. Việc làm cố định, không phải bữa đực bữa cái, thắt thỏm lo âu mỗi khi nước ập đồng. Hồi tôi ra đi, bọn chúng mới lên mười. Bên kia kinh, nhà bác Thiên sáng rực ánh đèn. Ở đây dây điện chưa được kéo đến, nhưng có nhà đã có máy phát điện. Nền nhà đã đươc nâng cao nên dù là mùa nước lên vẫn không bị ngập. Mùa nước lên vẫn đang hiện diện xung quanh tôi mà sao Lực, Điền vẫn ngủ ngon giấc. Bởi chúng không bị nước, bị cái đói quấy rầy như tôi khi xưa. Sao tự nhiên nhớ da diết tiếng gọi đò của Nhí ngày ấy. Dù là đùa chơi mà vẫn mang âm hưởng thảng thốt của người mong đò trong đêm mưa gió hãi hùng.

Đêm mưa gió hãi hùng lần đầu tiên tôi biết trong đời là khi tôi lên tám. Đó là trận lũ lụt kinh hoàng năm 1978. Ba tôi đi giăng câu xa. Nửa đêm bão nổi lên ầm ầm. Má tôi sốt ruột  bơi xuồng đi tìm. Người được tìm đã trở về còn người đi tìm cũng trở về nhưng là cái xác rả rượi trắng bệch và no nóc nước.Đám tang cũng kinh hoàng trong cảnh nước mênh mông, gió giật đùng đùng, vành khăn tang ướt đẫm nước. Không có hòn đất người thân rải xuống huyệt bởi làm vì người chết có thể có huyệt trên cánh đồng nước mênh mông. Chiếc hòm má tôi được đặt lên trên những khúc cây xóc tréo giữa đồng nước. Người chết không mồ yên đừng nói là mả đẹp. Nửa đêm gió lại giật điên cuồng. Mưa tầm tả. Ba tôi ôm tôi vào lòng khóc nức nở như trẻ nhỏ. “ Tội nghiệp má mày ở ngoài đó lạnh chết” . Chết rồi còn chết gì nữa. Chôn dưới đất hay treo trên cây có gì khác nhau đâu, vẫn là cái chết. Người chết không lạnh. Chỉ có người sống lạnh thôi. Người sống vật vờ bữa đói bữa no. Ba tôi cầm cự vài năm cũng qua đời vì thương nhớ. Bác Thiên nói, ba tôi là người có tình yêu sâu nặng nhất thế  giới. Ông thương má tôi vô bờ vô bến. Dù cuộc sống nghèo khó vẫn nâng niu má tôi như một vị thiên kim tiểu thư. Thân thế ba má tôi không ai biết. Xứ sở của họ không ai biết. Nó thành một bí mật mãi mãi được chôn vùi nên cuối cùng tôi như một đứa con của Lũng sen, của An Giang. Bác Thiên nói từ vào đầu năm 1970, ba má tôi đến, đói rách tả tơi. Hình như họ còn muốn đi xa nữa nhưng má tôi đột nhiên chuyển dạ. Nhìn biết là người lỡ vận hay hoàn cảnh gì đó mà phải rời bỏ quê hương. Bác Thiên đã đùm bọc cưu mang, cho một khoảnh đất ngang kinh đối diện nhà bác làm nhà ở. Bao nhiêu năm làm bạn với ba tôi, bác Thiên không bao giờ hỏi gốc tích cũng như quá khứ của họ. Ba tôi chỉ tiết lộ một chút ít trước khi qua đời, khi gởi gắm con côi cho bác Thiên:

-  Ơn nghĩa anh kiếp sau tôi xin ngậm vành kết cỏ. Chỉ mong anh cho nó học thành tài vì dù sao nó cũng thuộc gia đình có học.

“Ngậm vành kết cỏ” là câu nói đầy bí ẩn đối với người trong bụng chỉ có dăm ba chữ  như bác Thiên. Đi tham khảo khắp nơi bác mới biết nó có nghiã là đền ơn đáp nghĩa. Nó phải là câu nói của người có học hành. Chỉ bốn chữ đó thôi người tứ cố vô thân kia bỗng chốc trở thành thần tượng trong lòng bác. Chỉ bốn chữ đó thôi làm bác Thiên suy đoán lung tung về gốc gác người bạn cố giao và quyết tâm thực hiện lời di chúc. Kiếp sau không biết ba tôi sẽ “ngậm vành kết cỏ” như thế nào chứ kiếp này bác Thiên phải “ngậm vành kết cỏ” cho thằng Cần. Chỉ bốn chữ đó thôi bác đã nhận về cho mình biết bao khổ cực của người bán mặt cho đất bán lưng cho trời, nuốt bao cay đắng vào trong để cho thằng Cần thành người có học.

Thằng Cần là tôi thành người có học nhưng con bác Thiên từ Bé cho đến em Nhi đều phải nghỉ học nửa chừng để tuá ra đồng, để lặn hụp dưới sông rạch kênh ngòi chài bắt cá, để mùa nước lên rám cả mặt chầy cả tay vì bắt ốc, tướt bông điên điển. Bác bảo con gái học để làm gì rồi cũng lấy chồng. Như con Tí, con Nhi đó, chưa kịp mười bảy tuổi bác đã gả hết chỉ chừa lại Bé để làm tiếp bác nuôi em.  Nhưng có lần trong một cơn say bác đã để lộ ước vọng của mình:

- Mày có biết đám thị mẹt trong nhà này  tên gì không? Ở nhà gọi Bé, Tí, Nhi, Nhí, Nhót quen rồi chắc mày cũng không biết tụi nó tên gì? Đời tao không được học nhiều, nhưng rất thèm học và luôn mơ làm những chuyện kinh thiên động địa. Tao cho rằng đời con tao sẽ mang lại những chiến tích lẫy lừng. Sinh ra anh hùng thì chính bản thân mình cũng là anh hùng rồi. Vì vậy tao chắc mình sẽ sinh ra 5 thằng con trai. Đúng 5 thằng không dư không thiếu để nó mang cái tên “ Thời, Thế, Tạo, Anh, Hùng”. Hoá ra sinh toàn con gái. Ông trời thật biết đùa. Tao cũng lấy cái tên đó đặt luôn, đó là tên khai sinh của Bé, Tí, Nhí, Nhi, Nhót đấy nhưng chẳng lẽ con gái lại tên Hùng. Nên tao cho con Nhót mang tên là Thư. Hà, hà, Thời, Thế, Tạo, Anh, Thư. Không làm hùng thì làm thư. Bà Trưng bà Triệu cũng oanh liệt vậy. Nhưng nhà nghèo quá không cho chúng học hết được. Con gái bất tài là đức, nhưng thật ra có tài vẫn hơn, người ta sẽ trọng mình, con trai cũng không dám khinh nhờn, có chồng cũng được người danh giá. Bất kể mày có thành người danh giá không, nhưng tao cho mày một đứa đó. Còn ba đứa đó mày chọn đứa nào cũng được. Còn mấy đứa kia nhất định phải gả cho người danh giá .

Ông không cần phải cho đưá nào bởi vì đêm đêm khi cùng nhau đi chài lưới, tôi và Bé đã nhìn sao mà dệt nhiều mộng ước mai sau. Mộng ước đó rất cao thượng, rằng sau khi tôi tốt nghiệp ra trường thành một kỹ sư nông nghiệp, tôi sẽ biến những mảnh ruộng của bác Thiên thành những cánh đồng trù phú. Tôi sẽ lo cho Nhí, Nhót học đại học, sẽ lo cho con của Tí, Nhi không phải thất học như đời mẹ chúng. Tôi sẽ  xây nhà lại cho bác Thiên. Nhà thật to thật rộng, mái ngói cao vút, gỗ bóng loáng.  Dĩ nhiên tôi cũng sẽ cất lại nhà của tôi để tổ chức đám cưới thật rình rang. Bao nhiêu công sức của bác Thiên sẽ không là vô ích. Bao mong nhớ đợi chờ vất vả của Bé sẽ được đền bù. Thường thì  những con cá mắc lưới làm tan vỡ những giấc mộng đêm đêm ấy. Có khi chúng tôi đi cùng với Nhí. Dĩ  nhiên chỉ có Nhí là líu lo còn tôi và Bé im thinh thích, trao đổi nhau bằng ánh mắt không lời. Nhí hồi ấy còn nhỏ mà đã  mơ một giấc mơ không bình thường, là sẽ học một ngành gì đó để đắp nên những con đập khổng lồ ngăn không cho lũ về. Đã từ lâu, cô bé cũng đã nếm trải những trận lũ mất mùa phải ăn độn thay cơm. Đã từ lâu, cô bé đã biết những sự vất vả hơn là vui thích khi suốt ngày phải bì bõm trong  nước,  hì hụt trong các bụi điên điển, khi cả đêm ngủ gà ngủ gật trong chiếc xuồng nhỏ chơi vơi giữa đồng nước để sáng mai có chút cá  bán. Khi tôi chưa đi học xa, tôi và Bé cùng mười tám tuổi, Nhí mười hai. Trời tối xuống, hai chị em đứng trước cửa nhà réo gọi tôi bơi xuồng sang cùng đi giăng câu. Nhí hay gọi: “Đò ơi...ơi....”. Tiếng kêu đò vang cả đồng nước. Bác Thiên la: “ Mày khùng hả?. Bộ tưởng nó là người đưa đò sao?”. Nhí cười “Dù sau này ảnh có thành ông nào đi nữa, con cũng cứ xem ảnh là người đưa đò. Kìa, bơi qua rồi kìa. Không phải là người đưa đò sao kêu đò ơi lại bơi qua”. Suốt thời tuổi trẻ tiếng gọi “Đò ơi “ đó đồng nghĩa với việc tôi sẽ cùng Bé ngồi trên một chiếc xuồng, dù có con bé Nhí vẫn cứ xem là không, để trao đổi với nhau bằng ánh mắt yêu thương trìu mến. Bao năm qua trong căn hộ của mình ở Sài Gòn, đêm đêm tôi vẫn thảng thốt bật dậy như nghe có ai gọi : “Đò ơi...” 

Năm ấy như đến hẹn lại lên, như đến kỳ Thủy Tinh tìm đánh Sơn Tinh, lũ lại về. Kinh hoàng hơn mọi năm, lũ cuốn phăng vụ mùa chưa kịp gặt. Báo chí đưa tin ầm ầm. Những thùng quyên góp được bưng đi khắp Thành phố Hồ Chí Minh. Bạn bè xúm xít hỏi thăm. Tin nhà bặt tăm. Lũ rút. Lòng bớt nôn nóng thì một bức điện khẩn gọi tôi về của Bác Thiên làm tăng nỗi lo âu. Chờ tôi ở cây số sáu chỉ có Nhí khóc tầm tả. “ Ba gả chị hai cho người Đài Loan rồi. Kêu anh về ăn đám cưới”. “ Sao vậy?” “Bà mối đến đây cả tháng. Còn đưa tiền cho ba trả nợ” “ Nợ ai? Hồi nào?” “ Lâu rồi. Năm nay mất mùa nợ càng chồng chất thêm. Nếu bán nhà bán hết đất cũng không trả nổi” “ Vì vậy mà bán chị hai em à? “ – Tôi gầm lên. Nhưng tôi có quyền gì gầm lên như vậy, có quyền gì giận dữ như vậy khi về nhà chứng kiến một đám cưới như đám tang. Chú rễ không có mặt. Chú rễ ở tận một đất nước xa xôi nào đó, có thừa tiền để có thể cưới vợ như một cuộc mua bán không cần hiện diện, không cần biết đến gia đình nhà vợ. Bác Thiên say tít, nằm khóc trong chiếc phản trong nhà, nắm tay tôi suốt bốn tiếng đồng hồ không chịu buông. “Bác có lỗi với con, có lỗi với con Bé. Nhưng ngộ biến phải tùng quyền. Con còn một năm nữa mới ra trường. Con Nhí, con Nhót cần phải được học hành, không thất học như ba đứa chị nó. Nhà cửa đất đai bán hết cũng không trả dứt nợ. Cả gia đình mình sẽ sao đây. Chỉ còn cách này. Thì cứ như nó lấy chồng xa, giàu có giúp đỡ gia đình. Lấy chồng Đài Loan chưa chắc đáng lo. Hên xui may rủi. Có đứa hên sang đó gặp người chồng tốt. Con Bé nhà mình có căn tu chắc sẽ gặp may mà. Chỉ tội cho con phải hy sinh”. Tôi vùng chạy về  nhà trước hai chữ hy sinh.Ai đang hy sinh đây? Là người thà hy sinh con ruột của mình  để lo cho con người khác chỉ vì bốn chữ “Ngậm vành kết cỏ”. Là  Bé mảnh mai cả tuổi thơ làm lụng vất vả mà vẫn vui vì tưởng tượng mình là cô Lan đang lo cho Điệp ăn học. Mối tình bắt đầu như chuyện tình Lan và Điệp lại kết thúc như Thúy Kiều và Kim Trọng. Tôi hy sinh cái nỗi gì, khi nàng Kiều đã bán mình không chỉ chuộc cha mà chuộc cả chàng Kim Trọng, chuộc một năm học hành. Tôi chợt nhớ đến một bài báo viết về hiện trạng lấy chồng Đài Loan mới đây : “ Chẳng hạn có thể  coi việc các thiếu nữ nhà nghèo ở đồng bằng sông Cửu Long đang chạy theo (hoặc bị ép tham gia) phong trào lấy chồng người Đài Loan để “đổi đời” và giúp đỡ gia đình thực chất là một hành vi mại dâm”.  Tôi bật khóc  nức nở nhớ một khúc Nam ai trong tuồng cải lương “Kiều nương” hát hồi tết cảnh Thúy Kiều từ biệt mẹ cha và em. Cái cảnh đó đã làm cả nhà rơi lệ. Tôi cũng khóc nhưng xấu hổ nói bụi  bay vào mắt mình. Còn bây giờ trong căn nhà của mình, tôi không cần phải nói dối ai. Khóc thương nàng Kiều năm xưa và cả nàng Kiều hôm nay. Khóc chán tôi nằm bệt xuống đất, lại nức nở thương thân mình, lại cảm thấy nhục nhã không sao chịu nỗi của một thằng đàn ông không giữ được người mình yêu, không che chỡ bảo bọc người mình yêu. Huống chi nàng Kiều hôm nay đâu chỉ bán mình chuộc cha, mà còn bán mình chuộc cả tôi, cả chàng Kim Trọng tài hoa  mà rốt cùng cũng chỉ là kẻ ăn bám nàng Kiều. Nàng bán mình chuộc chàng đó vì bao năm nay chàng đã sống đã đi học bằng những đồng tiền của chính gia đình nàng, tiền nợ nần mùa màng thất bát mà hôm nay nàng Kiều yếu đuối ẻo lả phải nai lưng ra trả bằng cả cuộc đời.Trong lúc khóc, tôi vẫn còn nghe tiếng bác Thiên lè nhè quát mắng: “ Tụi mày sang bên đó coi anh mày sao rồi. Đừng để nó khóc. Bệnh rồi làm sao lên học được”. Tiếng chân chạy sang nhà tôi. Đó là Nhí. Cô đỡ tôi lên giường, cũng khóc tầm tả như mưa : “Tội nghiệp chị hai quá. Tội nghiệp anh quá. Thôi anh đừng khóc nữa” . Tôi gào lên : “ Anh có thể không khóc được sao. Kim Trọng còn đỡ hơn anh không phải nhìn thấy Kiều ra đi như thế này. Chị em chính là nàng Kiều đấy. Anh có thể không khóc nàng Kiều lưu lạc không chỉ vì cha mà vì chính cả anh sao. Chị em chính là nàng Kiều đấy. Không biết sẽ là may mắn hay bất hạnh, nhưng chắc chắn  cũng là nàng Kiều đấy” Nói xong tôi lại khóc hu hu. Nhí  cuống quýt ôm lấy tôi, cũng khóc nức nở “ Anh đừng  khóc nữa. Nếu chị em là Kiều, em nguyện sẽ  là Thúy Vân”. Tôi ngỡ ngàng nhìn cô bé mười tám tuổi đang bộc bạch nỗi niềm ngây thơ của mình qua làn nước mắt. Tôi nhục nhã kêu thầm trong lòng: “ Bám vào Thúy Kiều chưa đủ sao mà còn phải bám vào cả Thúy Vân. Ta xứng đáng gì để chị em nhà họ hy sinh vì mình”. Gió đồng thổi tốc vào nhà rồi theo cửa sau đi ra ngoài đồng trống tối đen, lộng gió, mang theo  tiếng khóc của cả hai nhà.

Đêm đó tôi đã ra đi trong gió đồng lồng lộng, để lại một bức thư: “ Ơn nghĩa của bác kiếp sau con sẽ trả. Kiếp này con đành là người phụ nghĩa. Con không thể sống nổi với mảnh đất này, với bao đau khổ này, với nỗi nhục này. Bác hãy coi như con đã chết . ”

Bên kia nhà bác Thiên bọn trẻ ngồi xúm quanh Kiều Nga nghe kể chuyện. Cô nàng đó kể chuyện thì có mà đến sáng chưa xong vì chuyện gì kể  cũng thêm thắt lung tung rốt cùng không biết đâu là thật đâu là bịa. Bịa mà như thật. Có khi bịa lại hay hơn cả thật. Không gian quanh tôi thật im ắng. Đồng nước  vẫn mênh mông, vẫn đen thui, nhưng dưới đó là những con tôm đang rùng mình lột vỏ. Sao từ chiều đến giờ không nghe thấy tiếng Nhí nói chuyện. Ấy thế mà cô là người nói chuyện nhiều nhất nhà. Tự nhiên tôi lại mong ngóng tiếng gọi đò nhí nhảnh năm xưa, tiếng gọi đùa vui mà sao vẫn mang âm hưởng thiết tha: “Đò ơi...ơi...”.

Trương Thị Thanh Hiền