Trải nghiệm chợ búa khắp nơi - tạp văn Nguyễn Thành Công

Từ bé đã có “nghề” đi chợ cho cả nhà dù tiền ít cũng chẳng mua bán chi “to”: mẹ sai mua nửa ký thịt ba rọi, ngoại sai mua khúc cá thu hay cá lạc (Bà ưa dung các món này kho tương hay nghệ)... Nhà gần chợ huyện, tới lui đi hoài lắt nhắt “thâm niên” nên nghiện không khí chợ búa, chuyện bán mua, những ồn ã đôi co giá cả, hàng hóa chất đầy, góc chợ khi thì có gánh Sơn Đông mãi võ lúc lại bày hàng mới lạ mắt dòm  không chán. Giờ trung niên vẫn hàng ngày đi chợ hay ngắm chợ quê nhà từ quán cà phê cóc, thèm không khí chợ búa lại đi mua khi thì chút hạt cải giống, lúc cái chổi ráng, nải chuối…

Xứ mình chợ nhiều - chợ truyền thống theo khái niệm chữ nghĩa: chợ huyện, chợ tỉnh, chợ thành phố, rồi chợ nhóm dã chiến, chợ quê bên đường làng hay ngã ba ngã tư, ở đâu cũng có chợ. Đây đó thăm thú mọi miền, nhanh chậm lâu mau nếu không có một vòng tham quan chợ, mua chút ít hàng, coi như chuyến đi không trọn vẹn, về lại tiếc hoài. Nhiều chợ, có nét giông giống nhau, song mỗi ngôi chợ lại có nét riêng của vùng đất làng quê đô thị nuôi nấng nó, về văn hóa hang hóa và cả tập quán bán mua, có một sinh khí rất riêng.

Chợ Cà Mau rộng, gồm chợ chính, các khu vực thương mại, chợ nhỏ lẻ, và... bán buôn trên các vỉa hè. Hành lang gần Ủy ban tỉnh các cô dì đội nắng bán thiệt nhiều thúng rổ chất trái cây tươi ngon của đồng bằng: ổi, mận, mãng cầu… Khách dừng xe mua chút ít rồi tạt vào quán cà phê nào đấy nhâm nhi hương vị mọc lên từ đất phù sa ngon tuyệt. Qua cầu quay, ngay dốc phải, có hiệu cà phê - chè tuyệt hay bán đủ loại hạng cà phê, trà theo giá, anh chủ hiệu lại vui tính biết chuyện, lần nào đi Cà Mau, trước khi về cũng ghé mua chút trà mang về làm kỷ niệm.

Bạc Liêu có khu ẩm thực nhộn nhịp ăm ắp món ngon tươi nóng trãi dài cả một quãng từ khi qua công ty xổ số kiến thiết đi vào phía trong, tha hồ chọn chỗ gọi món: các loại cơm, bún, cháo, hủ tiếu, mì. Thức ăn ngon, giá thường. Muốn ăn chay tạt qua gàn cạnh đấy có quán chay sát công ty xổ số kiến thiết cũng phục vụ suốt ngày cũng cơm hủ tiếu, mì, bún toàn thực vật, chế biến khéo.

Trà Vinh, không nói khu thương mại chính giông giống các chợ tỉnh đồng bằng, đi tuốt vào hướng Ao Bà Om, gần đến khu vực Ao có dãy quán bán cơm cà ri tuyệt cú mèo bởi cay nồng thấm thía theo cách làm của ẩm thực Ấn.

Sài Gòn, đô thị lớn nhất nước, vài chuyến đi về nhanh không dám nói chi, đô thị lớn, hàng hóa nhiều, mua sắm cần tiền to, nhưng thiệt ra cũng như mọi chốn, tiền nào của nấy, Sài Gòn cũng có đủ chỗ bán mua cho mọi thành phần, thậm chí còn có nhiều lựa chọn cho dân nghèo hơn các nơi khác. Từ Miền Tây, xuống trạm ở Lê Hồng Phong, rẽ hẻm, có hàng cà phê con cóc tuyệt ngon, giá như ở quê thôi. Dân nghiện cà phê tìm thấy ở Sài Gòn cơ man hàng quán giá cả chất lượng.  Cà phê cóc đếm không xuể, ở mọi trạm xe, góc phố, lề đường… Vào Chợ Bến Thành chọn mua trang phục cứ như lạc vào mê cung vậy, đồ nhiều quá, đủ loại. Sài Gòn, thành phố của thị trường, mua bán.

Hà Nội khác biệt Hòn Ngọc Viễn Đông từ phong cách mần ăn  đến bày biện, có nhiều hàng khác lạ so với trong Nam. Xuống ga tàu hỏa ở đường Lê Duẩn lọt ngay vào mê trận nón cối, quân phục, kỷ vật chiến tranh… Ở ga hàng không Nội Bài, đủ hưởng thụ hạng sang, nhưng nếu chỉ ngồi gọi cốc nâu đen hay chút nước vối nhâm nhi cũng tuyệt. Bên mạn Ao Sen, Hà Đông có nhiều quán phở gà hảo hạng…

Xôi ở Uông Bí sang sớm điểm tâm thiệt ngon, vừa nóng vừa thơm lừng. Nhưng tìm tách cà phê hơi bị khó…

Xuất ngoại, qua Singapore, chợ búa có khác: mọi thứ bài bản tinh tươm không tùy hứng như chợ quê mình, hàng rong trên xe thô sơ từng trái chuối dán nhãn, sạch sẽ. Gần casino ở Sentosa, chờ mua cốc trà sữa ngắm dây chuyện phục vụ đâu ra đấy, thấy tầm của thương mại xứ người, dù chỉ là cửa hàng nho nhỏ. Đến các tiệm ăn buffe càng nhận ra cách tổ chức sắp xếp phục vụ, tác phong công nghiệp của nhân viên. Nhưng ở khu chợ người Hoa China tow, na ná gần gần chợ bên Việt Nam, từng quầy, rồi bày bán đủ hàng dưới đất, mua chiếc điện thoại cũ, trả giá ra dấu, y chang bên mình.

Đi chợ “nghề” ở thị trấn, rồi cưỡi ngựa xem hoa chợ búa mọi nơi, thấm hơi thở cuộc sống: chợ búa - không gian xã hội nhộn nhịp bậc nhất, nơi có thể bán mua và học hỏi bao điều.

                                             Nguyễn Thành Công